عبدالهادی فضلی
| فقیه، محدث و نویسنده | |
|
| |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۱۳ آذر ۱۳۱۴ش / ۱۰ رمضان سال ۱۳۵۴ق |
| زادگاه | روستای «صَبخة العرب» در نزدیکی بصره |
| تاریخ وفات | ۱۸ فروردین ۱۳۹۲ش/۲۷ جمادی‌الاول ۱۴۳۴ق |
| محل دفن | عربستان |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | سید محسن طباطبائی حکیم • سید محمدباقر صدر • سید ابوالقاسم خوئی و ... |
| محل تحصیل | حوزه علمیه نجف • دانشگاه بغداد • دانشکده دارالعلوم دانشگاه قاهره |
| اجازه روایت از | آقا بزرگ تهرانی |
| تألیفات | القراءات القرآنیة، تاریخٌ و تعریف • أصول الحدیث • أصول علم الرجال • الإسلام مبدأً التربیة الدینیة • الکیان السیاسی الإسلامی من خلال نصوص المالیة العامّة و ... |
| سایر | تدریس در دانشگاه سعودی و دانشگاه جهانی علوم اسلامی لندن • عضو شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت(ع) • یکی از دو چهره ماندگار حوزوی در عرصه بینالملل در سال ۱۳۹۰ش |
عبدالهادی فضلی (۱۳۱۴ - ۱۳۹۲ش) روحانی شیعه و از شخصیت‌های تأثیرگذار قرن چهاردهم هجری شمسی در منطقه شرقی عربستان است. او دارای تحصیلات جامع در علوم حوزوی و دانشگاهی بود. فضلی تألیفات فراوانی در زمینه‌های مختلف علوم اسلامی دارد. او از شخصیت شهید محمدباقر صدر متأثر بود و از حامیان انقلاب اسلامی ایران به‌شمار می‌رفت.
تولد
عبدالهادی فضلی فرزند میرزا محسن در ۱۳ آذر ۱۳۱۴ش و شب ۱۰ رمضان سال ۱۳۵۴ق در روستای «صَبخة العرب» واقع در نزدیکی بصره در عراق متولد شد. خانواده فضلی پیش از آن در منطقه احساء عربستان زندگی می‌کردند.
تحصیلات حوزوی
فضلی پس از یادگیری قرآن کریم در بصره، راهی مدرسه ابتدایی شد و همزمان به تحصیل علوم حوزوی پرداخت. او علوم صرف، نحو، منطق و بلاغت را از پدرش و شیخ جاسم بن محمد جمیل البصیر البصری فراگرفت.
فضلی در نوجوانی، به سال ۱۳۲۵ش برای تکمیل علوم دینی به نجف مهاجرت کرد و دروس مقدمات و سطح را نزد شیخ علی زین‌الدین، شیخ علی شُبّر و شیخ محمدعلی خمایسی آموخت.
اساتید دروس خارج
- سید محسن حکیم
- سید ابوالقاسم خوئی
- سید محمدباقر صدر
- محمدطاهر آل راضی
- محمدرضا مظفر
- محمدتقی حکیم
اجازه روایت از آقا بزرگ تهرانی
شیخ عبدالهادی فضلی از کودکی دارای هوش و فراست فوق العاده‌ای بود و در مدت کوتاهی به دروس حوزه و دانشگاه تسلط یافت.
وی در ۲۰ سالگی موفق به کسب اجازه روایت از آقا بزرگ تهرانی در ۱۳۳۴ش شد. در بخشی از این اجازه‌نامه آمده است:
- شیخ فاضل و توانا، در سنین جوانی به درجه‌ای از کمال علمی رسیده که جز با تلاش مجدّانه بزرگان میسر نیست... از من اجازه نقل روایت گرفت و از آنجایی که وی را دارای صلاحیت دانستم به او اجازه دادم.
تأیید شهید صدر
شهید صدر، وی را از مفاخر حوزه علمیه نجف برشمرده است و در نامهای خطاب به وی، هنگامی که برای تکمیل دروس دانشگاه به قاهره رفته است، می‌نویسد:
- اوضاع حوزه علمیه به گونه‌ای است که به امثال شما نیاز دارد تا سرشان را بالا بگیرند... به هر حال چه به حوزه علمیه نزدیک باشید چه دور، شما از امیدها و مفاخر حوزه به شمار می‌آیید.
تحصیل علوم دانشگاهی
فضلی دروس دانشگاهی را با شرکت در دانشکده فقه نجف اشرف آغاز کرد و مدرک کارشناسی خود در زبان عربی و علوم اسلامی را در سال ۱۳۴۱ش/۱۳۸۲ق و مدرک کارشناسی ارشد ادبیات عربی را از دانشگاه بغداد در سال ۱۳۵۰ش /۱۳۹۱ق دریافت کرد. وی همزمان به تدریس در دانشکده فقه پرداخت و عضو هیأت علمی آنجا بود.
در همان سال به عربستان سعودی سفر کرد و به تدریس صرف و نحو در دانشگاه «ملک عبدالعزیز» شهر جدّه پرداخت و دو سال بعد از سوی همان دانشگاه برای تحصیل در مقطع دکتری به دانشکده دارالعلوم دانشگاه قاهره اعزام شد و در سال ۱۳۵۵ش/۱۳۹۶ق فارغ التحصیل شد و موفق به دریافت مدرک دکترا در زبان عربی، صرف و نحو و عروض شد.
پس از بازنشستگی از تدریس در دانشگاه سعودی، دانشگاه جهانی علوم اسلامی در لندن از او برای تدریس دعوت کرد. او در این دانشگاه، روش تحقیق در علوم اسلامی را تدریس کرد.
آثار و تألیفات
مجموعه آثار علامه فضلی در قالب مقالات پژوهشی و تألیفات به ۸۰ اثر می‌رسد که برخی چاپ شده و برخی دست‌نویس است:
- القراءات القرآنیة، تاریخٌ و تعریف
- قراءة ابن کثیر وأثرها فی الدراسات النحویة
- أصول الحدیث
- أصول علم الرجال
- الإسلام مبدأً التربیة الدینیة
- دراسة منهجیة لأصول العقیدة الإسلامیة
- خلاصة علم الکلام
- خلاصة المنطق
- تذکرة المنطق
- أهل البیت، دراسة معجمیة دینیة فی المصطلح
- المبدأ الأول فی الفکر الیونانی قبل سقراط
- مذهب الإمامیة، بحث فی النشأة وأصول العقیدة والتشریع
- تاریخ التشریع الإسلامی
- دروس فی فقه الإمامیة
- مبادئ علم الفقه
- مبادئ أصول الفقه
- الوسیط فی قواعد فهم النصوص الشرعیة
- دروس فی أصول فقه الإمامیة
- التقلید والاجتهاد، دراسة فقهیة لظاهرتی التقلید والاجتهاد الشرعیین
- الغناء، دراسة فقهیة لظاهرة الغناء… الحقیقة والحکم
- أسماء الأفعال والأصوات: دراسة و نقد
- أعراف النحو فی الشعر العربی
- الأمثال فی نهج البلاغة
- التذکرة فی اللغة العربیة و آدابها
- تلخیص البلاغة
- تلخیص العروض
- دراسات فی الإعراب
- دراسات فی الفعل
- الدرس اللغوی فی النجف الأشرف
- علم البلاغة العربیة، نشأته و تطوره
- الشیخ محمد أمین زین الدین و دوره فی إنماء الحرکة الأدبیة فی النجف الأشرف
- فهرست الکتب النحویة المطبوعة
- فی علم العروض نقد و اقتراح
- قضایا وآراء فی العقیدة و اللغة و الأدب
- اللامات، دراسة نحویة شاملة فی ضوء القراءات القرآنیة
- مختصر الصرف
- مختصر النحو
- مراکز الدراسات النحویة
- نحو أدب إسلامی
- واقعة کربلاء و أثرها فی الشعر العربی
- أصول البحث
- أصول تحقیق التراث
- ثورة الحسین (علیه‌السلام) فی ظلال نصوصها و وثائقها
- حضارتنا فی میدان الصراع
- الدولة الإسلامیة
- فی انتظار الإمام
- الکیان السیاسی الإسلامی من خلال نصوص المالیة العامّة
- مشکلة الفقر
- ولایة المرأة فی الإسلام، قراءة فی ضوء الفقه الإسلامی
- دلیل النجف الأشرف
- المسؤولیة الخلقیة فی فکر الدکتور محمد إقبال
- هکذا عرفتُهم… شخصیات علمیة وأدبیة راحلة من القرن الخامس حتی القرن الخامس عشر
- غدیر خم، دراسة تاریخیة و تحقیق میدانی
- حدیث الشهر، مقالات فی الفکر السیاسی الإسلامی
- دو دیوان شعر به نامهای باقة شعر و شیء من الشعر که خطی است و هنوز به چاپ نرسیده است.
عیادت آیت‌الله خامنه‌ای از فضلی
این عالم شیعه در یکی از سفرهای خود به ایران، به دلیل کسالت به بیمارستان منتقل شد و آیت‌الله سید علی خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی ایران به عیادت او رفت.
آیت الله خامنه‌ای ضمن عیادت از علامه فضلی دست راست وی را گرفته و خطاب به حاضرین گفت: «این دست خیلی (به اسلام) خدمت کرده است».
وی عضو شورای عالی مجمع جهانی اهل‌بیت بود و از او به عنوان یکی از دو چهره ماندگار حوزوی در عرصه بینالملل در سال ۱۳۹۰ تجلیل شد.
درگذشت
عبدالهادی فضلی در ۱۸ فروردین ۱۳۹۲ش/۲۷ جمادی‌الاول ۱۴۳۴ق در سن ۷۸ سالگی بعد از تحمل سال‌ها بیماری درگذشت. و در سیهات در منطقه شرقی عربستان تشییع و به‌خاک سپرده شد.
پس از درگذشت او، آیه الله خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران و شخصیت‌هایی در عربستان هم‌چون سید حسن النمر، حسن الصفار، فیصل العوامی و برخی دیگر پیام‌های تسلیتی صادر کردند.
پانویس
منابع
- ، مندرج در سایت فرهیختگان تمدن شیعی، تاریخ درج ۲۳ مهر ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید ۱۸ بهمن ۱۴۰۰ش.
- آیت‌الله علامه عبدالهادی فضلی دار فانی را وداع گفت، خبرگزاری ابنا، تاریخ انتشار: ۱۹ فروردین ۱۳۹۲ش.
- پورتال اهل بیت(ع)، وابسته به شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت(ع).
- پیام تسلیت مقام معظم رهبری در پی درگذشت علامه آیت‌الله الفضلی، خبرگزاری فارس، تاریخ انتشار: ۲۰ فروردین ۱۳۹۲ش.
- دکتر امینی، محمدهادی، معجم رجال الفکر و الادب فی النجف خلال ألف، ج۲، حرف فاء.
- زندگینامه آیت الله علامه دکتر شیخ عبدالهادی الفضلی(ره)، خبرگزاری ابنا.
- فؤاد الفضلی، الفضلی...المسیرة و الرکب، مجلة الکلمة.
- حریة الفکر و اصالة الثقافة، سایت والفجر.
- نوسازی و نوآوری و تحول در نظام آموزشی حوزه در گفت و گو با آیت الله دکتر شیخ عبد الهادی الفضلی عالم شیعی عربستانی، مجله پگاه حوزه (ویژه حوزه‌های دینی) ۳ تیر ۱۳۸۸ - شماره ۵۹.